15 Ocak 2018 Pazartesi

Az Bilinenler - 2



Bu belki de hemen hemen hiç bilinmeyen, hatta bugüne kadar hiç işlenmemiş bir konu:

Mardin Çalışma Komisyonu olarak Dr. Ahmet Maden ile Mardin Valiliği’nin Mardin Şehir Planı/İl Haritası için çalışırken Gezi Rotaları diye bir bölüm hazırladık. O sırada yaptığımız çalışmadan şöyle bir şey çıktı:

Türkmen Hanedanları dönemine bakarsak, Artuklu’da devlet ve hükümdar eliyle yapılan ilk yapılar daima ana cadde üzerinde. Hanedanın ikincil şahıslarının yaptırdığı yapılar Savurkapı’ya yakın ve kuzeyde. Devlet adamları tarafından yaptırılanlar güneybatıda. Özel şahıslar tarafından yaptırılanlar da güneydoğuda, Şehidiye’nin hemen altında yer alıyor. Hepsi de sur içinde bu arada!

Akkoyunlu devrinde, Artuklu yapıları kullanılmakla birlikte, hanedan kaleye çekilmiş, Kasımiye de sur dışına çıkmış. Tıpkı şu andaki Firdevs Köşkü gibi. Yani tam uçlarda!

Osmanlı devrinde mekânsal bir gelişme olmamış. Ya eski ile idare etmişler ya da ne olduğunu şimdi bilmediğimiz binaları yıkıp, yahut da bahçeleri istimlâk edip Hamidiye Kışlası, Alman Misyonu, İstasyon gibi binaları yapmışlar. Oldukça dağınık ve günü kurtaran yapılaşmalar. Gerçek anlamda şehir içi bir mekânsal gelişme yok!

Son mekânsal gelişme gerçek anlamda Cumhuriyet devrinde olmuş, şehir, başta idari binalar olmak üzere sur dışına taşınarak Yenişehir yaratılmış.

Bu gelişime bakarak Artuklu devrinde şehrin zaten mekânsal olarak belirlenmiş bir şablonu olduğu ortaya çıkıyor, bu da olsa olsa Süryani Devri mekân özellikleri şablonudur. Bu sebeple de Artuklu hükümdarları göze görünür yerde yani ana cadde üzerinde kalıcı bina inşa etmişler. Buralarda zaten Süryani, daha geniş anlamıyla Hıristiyan devri yapılaşması olduğu çok açıktır. Henüz detaylarıyla araştırılmamıştır bu konu.

Buna bakarak şehir planının vazgeçilmez önemi bir kez daha ortaya çıkıyor.


Mardin Şehir Planı/İl Haritası’nda bu konuyu Gezi Rotaları’na taşıdık. Şu anda akademik olarak bu konu üzerine çalışılıyor. Gururluyum!

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder